Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce

Początkowo zbory zielonoświątkowe w Polsce wschodniej i centralnej działały niezależnie, by w maju 1929 roku, na zjeździe międzyzborowym w Starej Czołnicy koło Łucka (województwo wołyńskie), powołać do życia Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. Przewodniczącym (Prezesem) zarządu wybrano br. Artura Bergholca z Łodzi. Tam także znalazła swoje miejsce siedziba Kościoła.

Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce przed drugą wojną światową liczył ponad 500 zborów i placówek skupiających ponad 20 tysięcy wyznawców, wydawał trzy pisma (w języku polskim, rosyjskim i ukraińskim): "Przystęp" w Łodzi, "Ewangelskij Hołos" w Tarnopolu i "Primiritiel" w Gdańsku, pod redakcją Gustawa Herberta Schmidta. Jest to wyjatkowa postać dla rozwoju ruchu zielonoświątkowego w Polsce i nie tylko.

G. H. Schmidt urodził się w 1891 r., w Annapolu, na Wołyniu. Nawrócenie do Boga przeżył w 1908 roku, a chrzest Duchem Świętym dwa lub trzy lata później. Dalszą naukę pobierał w szkole handlowej w Berlinie, po czym wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie studiował w seminarium biblijnym w Rochester (1915-1918). W 1919 roku został powołany na misjonarza Zborów Bożych (Assemblies of God) i skierowany do pracy misyjnej w Polsce (wrócił w 1920 r.). W 1926 r. założył "The Gospel Cali" (Zew Ewangelii), gdzie publikowano materiały na temat pracy ewangelizacyjnej i jej potrzeb w Europie Wschodniej. W 1927 roku zaś wraz z Paulem B. Petersonem, byłym misjonarzem w Rosji, zorganizował Misję Rosyjską i Wschodnio-Europejską. Misja ta współdziałała ze Zborami Bożymi do roku 1940. Ponadto otworzył 2 marca 1930 r. Instytut Biblijny w Gdańsku, który kształcił duchownych i kaznodziejów zielonoświątkowych z Polski, Niemiec, Bułgarii, Rumunii i Węgier. Kształcili się tutaj również Estończycy i to nie tylko z Kościołów zielonoświątkowych. Kres działalności Instytutu nastąpił w 1938 r., kiedy to pod wyraźną presją hitlerowców Instytut został zamknięty. W czasie II Wojny Światowej, w 1941 został uwięziony przez niemców, udało mu się jednak opuścić więzienie i uciec do Szwecji. Po wojnie osiadł w USA kontynuując głoszenie ewangelii do dnia swojej śmiercie w 1958 r. na terenie Republika Federalne Niemiec jako Boży misjonarz. W Polsce Gustaw Herbert Schmidt współpracował przede wszystkim - jeśli nie wyłącznie - z główną ówczesną wspólnotą zielonoświątkową, jaką był w okresie międzywojennym Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. (źródło).

Pierwszy zjazd po wojnie w 1945 roku odbył się w Bytomiu, jednak w rzeczywistości to na konferencji w Łodzi wznowiono formalnie działalność Kościoła, opracowano nowy statut i dokonano wyboru nowego zarządu. Na czele Kościoła stanął Starszy Prezbiter br. Józef Czerski, jego zastępcą został br. K. Czepieluk, na skarbnika wybrano br. S. Osadca, a sekretarzem został Kaznodzieja br. W. Dawidów. Czołowymi działaczami tego okresu byli też: Franciszek Januszewicz, Mieczysław Suski senior, Teodor Maksymowicz, Aleksander Rapanowicz, a także Sergiusz Waszkiewicz (od 1947 r.).

Lata 1950-1953 były okresem zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu Kościoła. W tym okresie duchowni Kościoła - podobnie jak duchowni innych wspólnot ewangelikalnych w naszym kraju - znajdowali się w więzieniu (wśród nich uwięziony był młody kaznodzieja Władysław Rutkowski). W wyniku polityki wyznaniowej władz PRL na Konferencji Braterskiej odbytej w dniu 4 czerwca 1953 r. w Warszawie zbory chrześcijan wiary ewangelicznej - obok stanowczych chrześcijan, ewangelicznych chrześcijan, wolnych chrześcijan i wyznawców Kościoła Chrystusowego - znalazły się w ramach Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE).

W 1956 roku część zborów chrześcijan wiary ewangelicznej usamodzielnła się poprzez wyjście z ZKE. Jednakże na skutek niesprzyjających warunków społeczno-politycznych część zborów powróciła do ZKE, zaś zbory okręgu lubelskiego, na zasadach daleko idącej samodzielności i autonomii, powróciły, dopiero w 1966 roku.