Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce jest wspólnotą ewangelikalną o orientacji charyzmatycznej (zielonoświątkowej).

Geneza ruchu zielonoświątkowego

Bezpośrednim poprzednikiem ruchu zielonoświątkowego i jednym z jego głównych korzeni był ruch uświęceniowy (ang. The Holiness Movement), który akcentował sprawę tzw. drugiego błogosławieństwa (ang. second blessing), czyli chrztu Duchem Świętym.

Główny wpływ na ruch uświęceniowy wywarli tacy mężowie Kościoła, jak Asa Mahan, Dwight L. Moody, Charles G. Finney, Reuben A. Torrey i inni.

Jednak większość badaczy ruchu zielonoświątkowego jest zdania, że dopiero przeżycia Ducha Świętego w gminie chrześcijańskiej przy Azusa Street w Los Angeles w 1906 roku zwróciły na siebie wzrok całego świata, i że tam należy szukać początków klasycznego pentekostalizmu. Badacze ci powiadają także, że jeśli należy łączyć początek ruchu zielonoświątkowego z jakąś postacią, to jest nią niewątpliwie William J. Seymour (1870-1922), który stał wówczas na czele Misji przy Azusa Street. Dla Wiliama J. Seymoura.

Pięćdziesiątnica znaczyła więcej niż mówienie innymi językami. Dla niego oznaczała miłość w miejsce nienawiści, pojednanie w Chrystusie ras, klas społecznych i płci. Uczestniczący w przebudzeniu w Los Angeles biali biskupi i czarni robotnicy, mężczyźni i kobiety, Azjaci i Meksykanie, biali profesorowie i murzyńskie praczki - wszyscy byli sobie równi. Uważa się powszechnie, że apostołem ruchu zielonoświątkowego w Europie był T. B. Barrat (metodystyczny kaznodzieja z Norwegii) . Jego działalność miała bowiem zasadnicze znaczenie dla ukształtowania się ruchu w Europie.

Ruch zielonoświątkowy w Polsce

Do Polski przebudzenie zielonoświątkowe przyszło z dwóch kierunków: z Niemiec na teren Pomorza i Wielkopolski oraz na teren Śląska Cieszyńskiego, a także z Ameryki za pośrednictwem reemigrantów, którzy po nawróceniu i doznaniu przeżycia zielonoświątkowego (drugiego błogosławieństwa - Chrztu w Duchu Świętym z darem mówienia innymi językami) powrócili do Polski, aby na terenach rodzinnych prowadzić pracę ewangelizacyjno-misyjną (G. Kraskowski, S. Niedźwiecki, J. Czerski, D. Komsa, K. Leonowicz). W ten sposób dali początek Związkowi Chrześcijan Wiary Ewangelicznej na terenie Kresów Wschodnich.

Na terenie Pomorza (Prusy Wschodnie) i Wielkopolski (Poznańskie) oraz ziemiach centralnej Polski wpływ na rozwój ruchu zielonoświątkowego w Polsce wywarły osoby działające w chrześcijańskich organizacjach jak William Fetler, który powołał do życia w Warszawie American British Relief Commission (w 1924 r. przekształcony w Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Ewangelicznych Chrześcijan) i Gustaw Herbert Schmidt (1891-1958), dyrektor wschodnioeuropejskiej misji zielonoświątkowej mającej swoją siedzibę w Gdańsku, a centralę w Chicago oraz Artur Bergholc, absolwent szkoły zielonoświątkową w Londynie który w 1928 przybył do Łodzi. Początkowo działacze ci koncentrowali swoją uwagę wokół ludności niemieckiej skupionych wokół zborów wywodzących się ze środowisk baptystycznych i luteranskich w Łodzi i poniemieckich społeczności zielonoświątkowych z Wielkopolski i Pomorza w których pojawiali się nawróceni polacy.

Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce

Początkowo zbory zielonoświątkowe w Polsce wschodniej i centralnej działały niezależnie, by w maju 1929 roku, na zjeździe międzyzborowym w Starej Czołnicy koło Łucka (województwo wołyńskie), powołać do życia Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. Przewodniczącym (Prezesem) zarządu wybrano br. Artura Bergholca z Łodzi. Tam także znalazła swoje miejsce siedziba Kościoła.

Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce przed drugą wojną światową liczył ponad 500 zborów i placówek skupiających ponad 20 tysięcy wyznawców, wydawał trzy pisma (w języku polskim, rosyjskim i ukraińskim): "Przystęp" w Łodzi, "Ewangelskij Hołos" w Tarnopolu i "Primiritiel" w Gdańsku, pod redakcją Gustawa Herberta Schmidta. Jest to wyjatkowa postać dla rozwoju ruchu zielonoświątkowego w Polsce i nie tylko.

G. H. Schmidt urodził się w 1891 r., w Annapolu, na Wołyniu. Nawrócenie do Boga przeżył w 1908 roku, a chrzest Duchem Świętym dwa lub trzy lata później. Dalszą naukę pobierał w szkole handlowej w Berlinie, po czym wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie studiował w seminarium biblijnym w Rochester (1915-1918). W 1919 roku został powołany na misjonarza Zborów Bożych (Assemblies of God) i skierowany do pracy misyjnej w Polsce (wrócił w 1920 r.). W 1926 r. założył "The Gospel Cali" (Zew Ewangelii), gdzie publikowano materiały na temat pracy ewangelizacyjnej i jej potrzeb w Europie Wschodniej. W 1927 roku zaś wraz z Paulem B. Petersonem, byłym misjonarzem w Rosji, zorganizował Misję Rosyjską i Wschodnio-Europejską. Misja ta współdziałała ze Zborami Bożymi do roku 1940. Ponadto otworzył 2 marca 1930 r. Instytut Biblijny w Gdańsku, który kształcił duchownych i kaznodziejów zielonoświątkowych z Polski, Niemiec, Bułgarii, Rumunii i Węgier. Kształcili się tutaj również Estończycy i to nie tylko z Kościołów zielonoświątkowych. Kres działalności Instytutu nastąpił w 1938 r., kiedy to pod wyraźną presją hitlerowców Instytut został zamknięty. W czasie II Wojny Światowej, w 1941 został uwięziony przez niemców, udało mu się jednak opuścić więzienie i uciec do Szwecji. Po wojnie osiadł w USA kontynuując głoszenie ewangelii do dnia swojej śmiercie w 1958 r. na terenie Republika Federalne Niemiec jako Boży misjonarz. W Polsce Gustaw Herbert Schmidt współpracował przede wszystkim - jeśli nie wyłącznie - z główną ówczesną wspólnotą zielonoświątkową, jaką był w okresie międzywojennym Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. (źródło).

Pierwszy zjazd po wojnie w 1945 roku odbył się w Bytomiu, jednak w rzeczywistości to na konferencji w Łodzi wznowiono formalnie działalność Kościoła, opracowano nowy statut i dokonano wyboru nowego zarządu. Na czele Kościoła stanął Starszy Prezbiter br. Józef Czerski, jego zastępcą został br. K. Czepieluk, na skarbnika wybrano br. S. Osadca, a sekretarzem został Kaznodzieja br. W. Dawidów. Czołowymi działaczami tego okresu byli też: Franciszek Januszewicz, Mieczysław Suski senior, Teodor Maksymowicz, Aleksander Rapanowicz, a także Sergiusz Waszkiewicz (od 1947 r.).

Lata 1950-1953 były okresem zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu Kościoła. W tym okresie duchowni Kościoła - podobnie jak duchowni innych wspólnot ewangelikalnych w naszym kraju - znajdowali się w więzieniu (wśród nich uwięziony był młody kaznodzieja Władysław Rutkowski). W wyniku polityki wyznaniowej władz PRL na Konferencji Braterskiej odbytej w dniu 4 czerwca 1953 r. w Warszawie zbory chrześcijan wiary ewangelicznej - obok stanowczych chrześcijan, ewangelicznych chrześcijan, wolnych chrześcijan i wyznawców Kościoła Chrystusowego - znalazły się w ramach Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE).

W 1956 roku część zborów chrześcijan wiary ewangelicznej usamodzielnła się poprzez wyjście z ZKE. Jednakże na skutek niesprzyjających warunków społeczno-politycznych część zborów powróciła do ZKE, zaś zbory okręgu lubelskiego, na zasadach daleko idącej samodzielności i autonomii, powróciły, dopiero w 1966 roku.

Współczesna historia

W oparciu o grupę lubelskę, wraz ze zborami i placówkami powstałymi w wyniku jej działalności ewangelizacyjno-misyjnej, wznowił działalność obecny (po reorganizacji ZKE z dniem 1 lutego 1988 roku) Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (w skrócie KChWE) z siedzibą w Lublinie, który został zarejestrowany na podstawie decyzji wydanej dn. 1.02.1988 r. przez Ministra - Kierownika Urzędu d/s wyznań dr Władysława Lorenca NK-803/46/1/88 i wpisany do rejestru stowarzyszeń i związków religijnych pod pozycją 30. Minister, Szef Urzędu Rady Ministrów decyzją nr W-11-803/46/1/90 z dn. 10.01.1990 r. wykreślił Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej z dotychczasowego rejestru stowarzyszeń i związków religijnych i wpisał go do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych w dziale A pod poz. 25.

Obradujący w marcu 1988 roku Synod Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej wybrał Naczelną Radę Kościoła, na której czele - jako prezbiter naczelny Kościoła i przewodniczący Rady Kościoła - stanął Władysław Rutkowski. Po śmierci Władysława Rutkowskiego w styczniu 1990 roku tymczasowo pełnienie obowiązków Prezbitera Naczelnego powierzono Krzysztofowi Czechowskiemu (z Radomia), do czasu nowego Synodu.

Gruntowną zmianę strukturalną Kościoła przyniósł Synod obradujący w Lublinie pod koniec 1992 roku. Opracowano zasady wiary, nowy statut z prawem wewnętrznym Kościoła, powołano Kolegium Pastorów, Naczelną Radę Kościoła (od Synodu obradującego w 1996 r. funkcjonuje Kancelaria Kościoła) i wybrano nowego Prezbitera Naczelnego Edwarda Rutkowskiego oraz uwłaszczono poszczególne Zbory. 

W końcu, dn. 24 listopada 2001 r. odbył się Synod KChWE, który wybrał nowe władze Kościoła. Prezbiterem Naczelnym został Andrzej Jeziernicki. Jego zastępcami zostali Leszek Kotulski (z Włoszczowy) i Jerry Dean (z Gdyni). Rzecznikiem prawno-finansowym wybrano Witolda Zamkowskiego (z Radomia). Przeniesiono także siedzibę władz Kościoła z Lublina do Kielc.

Na wspomnianym Synodzie wyznaczono również kierunki rozwoju KChWE na najbliższe lata. Rozwój Kościoła (powstawanie nowych zborów) ma odbywać się woparciu o zbory-matki, tzn. zbory silne mają opiekować się zborami słabymi. Kolejnym ważnym polem do działania dla nowych władz KChWE było uregulowanie spraw prawno-organizacyjnych Kościoła oraz działalność na rzecz współpracy z innymi ugrupowaniami ewangelicznymi w Polsce. Wyrazem tego jest akces KChWE do Aliansu Ewangelicznego, którego celem jest zapewnienie współpracy pomiędzy poszczególnymi Kościołami ruchu ewangelicznego.

Na Synodzie w dn. 18 listopada 2003 r. wybrano władze Kościoła. Prezbiterm Naczelnym ponownie wybrano Andrzeja Jeziernickiego, na zastępców wybrano Tomasza Mańko (z Radzynia Podlaskiego) oraz Tomasza Majdyło (z Gdańska). Synod w 2006 r. nie przyniósł żadnych zmian personalnych. Uchwalono natomiast nowy statut i akces KChWE do Aliansu Ewangelicznego, którego celem jest zapewnienie współpracy pomiędzy poszczególnymi Kościołami ruchu ewangelicznego.

Obecnie w Polsce Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej liczy ok.30 Zborów, skupiając około 1000 wiernych.

Oprac. Kancelaria Zboru